Ga je voor langere tijd naar het buitenland of een verre reis maken? Ben je overwinteraar, backpacker, wereldreiziger of emigrant? Dan krijgen je met andere gezondheidsrisico’s te maken en het zinvol om je daartegen te vaccineren. In sommige landen krijg je te maken met een mindere hygiëne en andere voeding. Ook kunnen daar ziekten voorkomen die hier in Nederland niet (meer) bestaan, zoals buiktyfus, malaria, cholera en gele koorts.
De medische zorg in het buitenland kan anders zijn, ook van mindere kwaliteit en een arts is niet altijd voorhanden bij noodgevallen. Je kan zelfs in een buitenlands ziekenhuis bijvoorbeeld hepatitis B of hiv oplopen door minder goede hygiënische omstandigheden. Je kan dit soort problemen deels voorkomen door een goede voorbereiding, voorlichting en preventief handelen zoals inentingen tegen tropische ziekten. Reizigersvaccinatie kan daarom veel ellende voorkomen. Je niet laten vaccineren geeft niet alleen risico’s voor de reizigers zelf. Wat veel reizigers niet beseffen is dat ze bij terugkomst ook mensen in hun omgeving kunnen besmetten.
Het is goed om bij vaccinaties je reisschema in ogenschouw te nemen. Ga je bijvoorbeeld backpacken in Azië, dan zul per land die je bezoekt de gezondheidsrisico’s moeten kennen. Daarom is het belangrijk om met de vaccinatiedeskundige jouw reisschema te bespreken.
Inhoudsopgave
- Ziekten voorkomen: inentingen en malaria
- Vaccinaties ook van belang bij reizen in Europa
- Hoe werken vaccinaties voor reizigers?
- Welke prikken heb ik nodig?
- Reisvaccinaties voor kinderen
- Vaccinaties zijn soms verplicht
- Neem je vaccinatiebewijs mee op reis
- Wat kosten vaccinaties?
- Wanneer moet ik contact opnemen om vaccinaties te krijgen?
- Bijwerkingen van vaccinaties
- Beschermingsduur van vaccins (bij gezonde reizigers)
- Reisverzekering met dekking voor medische kosten
Geschatte leestijd: 9 minuten
Ziekten voorkomen: inentingen en malaria
Als je naar een ander land gaat (en zeker tropische landen), zijn vaak voorzorgsmaatregelen nodig. Daarmee kan je mogelijk nare ziekten voorkomen. Misschien heb je tabletten nodig tegen malaria. Je kunt ook inentingen (reisigersvaccinatie) nodig hebben tegen andere ziekten. Ga minstens 5 weken voor je vertrek naar jouw arts of de GGD. Zij kunnen vertellen of je malariatabletten nodig hebt, en hoe lang je deze tabletten na thuiskomst moet blijven slikken. Zij kunnen ook nagaan of je moet worden ingeënt tegen andere ziekten.
In tropische landen komen veel ziekten voor. Denk aan malaria, ebola, knokkelkoorts, legionella, ziekte van Lyme, dysenterie, hepatitis A, worminfectieziekte en geslachtsziekten. Tegen een aantal van deze ziekten kan je niet worden ingeënt. Daarom is een goede hygiëne en andere preventieve maatregelen, bijvoorbeeld tegen muggenbeten, belangrijk. Lees hier meer over gezondheid op reis: https://naarhetbuitenland.info/reizen/voorbereiding-reizen/gezond-op-reis/
Wat veel reizigers denken, is dat inentingen voor besmettelijke ziekten alleen noodzakelijk zijn voor exotische bestemmingen. Dat is niet juist. Op slechts drie uur vliegen kan er al sprake zijn van een verhoogd risico. Overal waar de hygiëne en de sanitaire voorzieningen te wensen over laten, kan Hepatitis A voorkomen. Dit betekent ook in landen als Egypte, Tunesië, Jordanië, Turkije, Kroatië, Bulgarije, Roemenië en Rusland.
Vaccinaties ook van belang bij reizen in Europa
Wie denkt dat hij of zij zich alleen voor verre reizen of voor reizen buiten Europa moet inenten, heeft het mis. Ook binnen Europa en aan de grenzen van het continent is het verstandig je te laten inenten. In de populairste vakantiebestemmingen in Europa zoals Frankrijk, Spanje, Italië, Turkije en Griekenland hebben reizigers ook te maken met Hepatitis A, buiktyfus en tekenbeten. Dus laat je voor je vertrek goed voorlichten.
Kies je onderwerp
Hoe werken vaccinaties voor reizigers?
De prikken beschermen je tegen ziekten die je door bacteriën en virussen kunt krijgen.
- Via de vaccinatie wordt een vloeistof in je spier gespoten, of onder de huid. In de vloeistof zitten deeltjes bacteriën of virussen (die onschadelijk zijn).
- Jouw lichaam gaat na de prik afweerstoffen maken.
- Daardoor kan je een tijd lang niet meer ziek worden van de echte bacterie of het echte virus.
Welke prikken heb ik nodig?
Het advies voor vaccinaties verschilt per land. Meestal is het voldoende om prikken tegen:
- DTP (difterie, tetanus, polio).
- Hepatitis A.
- Gele koorts en/of buiktyfus te krijgen.
Ga je echter naar de binnenlanden, oerwouden of sloppenwijken, of blijft je langer dan 6 weken in een risicoland? Dan zijn er vaak nog andere vaccinaties nodig tegen een of meer van de ziekten, zoals:
- Bof-mazelen-rode hond (BMR).
- Hepatitis B.
- Japanse encefalitis.
- Meningokokkenziekte.
- Hondsdolheid.
- Tuberculose.
Reisvaccinaties voor kinderen
Ga je met je kind op reis naar een land buiten West-Europa? Vraag dan om advies over de gezondheidsrisico’s. Dit kan bij de arts van het consultatiebureau, de wijkverpleegkundige of de huisarts. Misschien kan jouw kind bepaalde vaccinaties uit het Rijksvaccinatieprogramma eerder krijgen.
Vaccinaties zijn soms verplicht
Een vaccinatie tegen gele koorts is in een aantal Afrikaanse landen verplicht. In andere landen is een vaccinatie alleen verplicht als je in een gele-koorts-risico-gebied bent geweest (gele koorts komt alleen voor in Afrika en Zuid-Amerika). Zelfs als je alleen even overstapt op het vliegveld. Zo’n vaccinatie moet je minimaal tien dagen voordat je arriveert hebben gehad. Op Zanzibar (Tanzania), Madagaskar en Angola heb je standaard een cholerastempel nodig. Deze ‘Cholera Not Indicated’-verklaring kun je gratis bij het vaccinatiebureau krijgen zonder een daadwerkelijke vaccinatie te hebben gekregen.
Neem je vaccinatiebewijs mee op reis
Het is verstandig een bewijs van jouw vaccinaties (gele vaccinatieboekje) mee te nemen wanneer je op reis gaat. Dat kan onnodige inentingen voorkomen. Bovendien kom je sommige landen niet in zonder geldig inentingsbewijs. Dit geldt bijvoorbeeld voor een aantal landen in Afrika of Latijns-Amerika.
Wat kosten vaccinaties?
De kosten voor vaccinaties kunnen per vaccinatiebureau verschillen. De kosten om vaccinaties te maken zijn hoog en daarom is zo’n inenting niet heel goedkoop. Je betaalt tijdens een bezoekje voor vaccinaties niet alleen voor het vaccin zelf, maar ook voor het consult en het vaccinatieboekje/-paspoort. De kosten voor het vaccinatieboekje betaal je natuurlijk maar één keer. Ben je niet aanvullend verzekerd voor de vaccinaties? Controleer dan goed wat de kosten zijn bij de verschillende vaccinatiebureaus. Aangezien deze per bureau verschillen, kun je op die manier alsnog proberen om wat te besparen op de kosten voor vaccinaties.
Wanneer moet ik contact opnemen om vaccinaties te krijgen?
Vraag minstens 2 maanden voor vertrek welke prikken je nodig hebt en wanneer. Dat kan bij jouw huisarts of bij een vaccinatiecentrum. Kijk voor adressen van vaccinatiecentra en huisartsen die prikken geven op lcr.nl. Daar vindt je ook de prikken per land of kijk op de website van de GGD.
Als je een ziekte hebt, senior bent (boven de 60 jaar) of zwanger bent, is een goede voorbereiding extra belangrijk. Vaccinaties en medicijnen voor op reis kunnen anders zijn. Bijvoorbeeld als je:
- diabetes (suikerziekte) hebt;
- een afweerstoornis (verminderde weerstand) hebt;
- astma, COPD of hartfalen hebt;
- epilepsie hebt;
- een psychische ziekte hebt;
- dagelijks medicijnen gebruikt.
Bespreek dan met jouw huisarts of met het vaccinatiecentrum hoe jij je goed kunt voorbereiden.
Bijwerkingen van vaccinaties
Meestal zal je van vaccinaties weinig last hebben. De plaats waar de injectie is gegeven kan pijnlijk en stijf aanvoelen. Soms is die plaats rood en/of gezwollen. Een lichte verhoging van de lichaamstemperatuur is ook mogelijk. Deze klachten verdwijnen meestal binnen enkele dagen. Paracetamol kan tegen de pijn of tegen de koorts helpen. Bedenk dat niet iedere klacht door vaccinatie wordt veroorzaakt. Als je een bijwerking van de vaccinatie of van malaria tabletten vermoedt kan je deze melden. Dit kan bij het vaccinatiebureau, de huisarts of het Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb.
Beschermingsduur van vaccins (bij gezonde reizigers)
- Bof, Mazelen, Rodehond: Bij volwassenen in het algemeen levenslang. Voor iedereen die geboren is na 1965, geen mazelen heeft doorgemaakt en die nooit eerder deze vaccinatie heeft gehad wordt aangeraden een injectie te laten toedienen. De meeste mensen die geboren zijn na 1977 zijn gevaccineerd op kinderleeftijd via het Rijksvaccinatieprogramma.
- Buiktyfus (injectie): Eén vaccinatie beschermt drie jaar. De bescherming is niet 100%.
- Buiktyfus (3 capsules): Een serie van drie capsules beschermt meestal gedurende een jaar tenzij men langdurig onder omstandigheden verkeert waar buiktyfus een risico is – dan is de beschermingsduur drie jaar.
- Cholera: Deze vaccinatie wordt in principe niet meer gegeven in Nederland.
- Difterie, Tetanus, Polio: tien jaar. Deze vaccinatie is aan de meeste mensen die na 1950 zijn geboren op de kinderleeftijd gegeven (als DKTP) via het Rijksvaccinatieprogramma. Een herhalingsvaccinatie wordt elke tien jaar aanbevolen. Wie deze vaccinaties nooit eerder heeft gehad wordt aangeraden een volledige serie van drie injecties te laten toedienen.
- Gele koorts: Een injectie geeft vanaf 10 dagen na toediening in de meeste gevallen levenslange bescherming. Soms geldt de levenslange bescherming niet en wordt toch een boostervaccinatie geadviseerd.
- Hepatitis A: Een serie van twee vaccinaties met minimaal 6 maanden tussen de 1e en 2e vaccinatie. De bescherming is één jaar na de eerste vaccinatie en minstens 30 jaar na de tweede vaccinatie.
- Hepatitis B: Een serie van drie vaccinaties geeft in principe levenslange bescherming bij reizigers. Meestal kunnen voor een reis twee vaccinaties worden gegeven en na een half jaar de derde. Let op: voor mensen met (para)medische beroepen gelden andere regels!
- Japanse encefalitis: Een serie van twee vaccinaties binnen een maand geeft twee jaar bescherming. Na de derde vaccinatie wordt uitgegaan van een beschermingsduur van 5 jaar.
- Meningokokken (ACW135Y): Eén injectie beschermt minimaal vijf jaar. Kinderen boven de twee jaar die tegen meningitis C (via het Rijksvaccinatieprogramma) zijn gevaccineerd, krijgen in sommige gevallen voor een reis ook het ACW135Y-vaccin.
- Meningokokken (C): langwerkend, mogelijk levenslang.
- Rabiës: Een volledige serie bestaat uit twee vaccinaties. Als je een volledige serie heeft gehad, moet je na een incident dat risico oplevert (bijvoorbeeld een hondenbeet) jezelf alsnog zo snel mogelijk laten vaccineren. Je hebt echter geen antiserum meer nodig. Antiserum is in minder ontwikkelde landen meestal niet verkrijgbaar of van slechte kwaliteit. Ook heb je maar 2 vaccinaties nodig in plaats van 4.
- Tekenencefalitis: Een serie van drie vaccinaties binnen 6 maanden beschermt drie jaar. Meestal kunnen voor een reis twee vaccinaties worden gegeven en na een half jaar de derde.
- Tuberculose (BCG): Deze vaccinatie geeft levenslang een beperkte bescherming.
Reisverzekering met dekking voor medische kosten
Wanneer je tijdens je reis advies wilt van een Nederlandse arts, kan je contact opnemen met de alarmcentrale van je reisverzekeraar. Hiervoor moet je wel een reisverzekering met dekking voor medische kosten hebben afgesloten.
Bronnen: Thuisarts.nl, LCR, RIVM, Reisverzekeringblog.nl en GGD. Disclaimer: De bovenstaande tekst is uitsluitend ter informatie, er kunnen geen rechten aan worden ontleend. Informeer voor de actuele regelgeving en adviezen altijd bij de officiële medische instanties.